ΣΟΚ: Περικοπές στις.... συντάξεις

Η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος οδηγεί σε αυτόματες μειώσεις αν δεν βρεθούν ισοδύναμα - Η περικοπή των υψηλών συντάξεων με την επιβολή ειδικής εισφοράς θα κυμανθεί από 6% ως 8% ή 10% ως 12%, ανάλογα με το σε ποιες συντάξεις θα εφαρμοστεί

 

Επώδυνες λύσεις για το Ασφαλιστικό καλείται να υλοποιήσει ως το τέλος του έτους το υπουργείο Εργασίας σχεδιάζοντας την πλήρη αναμόρφωση του συστήματος ώστε να καταστεί βιώσιμο για τις επόμενες δεκαετίες, κάτι που αποτελεί δέσμευση της χώρας μας στο πλαίσιο του τρίτου Μνημονίου. H κυβέρνηση πρέπει να περιορίσει κατά 3,5 δισ. ευρώ τις συνταξιοδοτικές δαπάνες ως το 2018, σύμφωνα με τις μνημονιακές δεσμεύσεις, γεγονός που την οδηγεί σε δύσκολες αποφάσεις εντός σφιχτών χρονοδιαγραμμάτων.

Ηδη η «επιτροπή σοφών» που σχεδιάζει την «επόμενη ημέρα» για το ασφαλιστικό σύστημα φαίνεται να έχει καταλήξει σε τέσσερα σχέδια αναμόρφωσης του συστήματος, ενώ τις τελικές αποφάσεις θα κληθεί να λάβει ο υπουργός Εργασίας κ. Γιώργος Κατρούγκαλος.  

Η καθιέρωση νέου ενιαίου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων για όλους και οι περαιτέρω ενοποιήσεις των ασφαλιστικών ταμείων είναι ορισμένα από τα μέτρα που έχουν «κλειδώσει», ενώ οι προτάσεις  που έχουν επεξεργαστεί οι εμπειρογνώμονες της επιτροπής περιλαμβάνουν: τη χορήγηση στους μελλοντικούς συνταξιούχους μιας εθνικής σύνταξης σε όλους  που θα χρηματοδοτείται από τη γενική φορολογία· τη χορήγηση σύνταξης μόνο σε όσους πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά - περιουσιακά κριτήρια· την ενοποίηση όλων των Ταμείων - κύριων και επικουρικών - σε ένα και τη χορήγηση συντάξεων με ανώτατο ποσοστό αναπλήρωσης εγγυημένο από το κράτος 50% και 25% από τυχόν προγράμματα επαγγελματικής ασφάλισης.

Παρεμβάσεις

Οι αλλαγές στο Ασφαλιστικό θα συνοδευτούν από παρεμβάσεις στο σύστημα είσπραξης των εισφορών. Δηλαδή, η είσπραξη των εισφορών θα συνδεθεί με τις φορολογικές δηλώσεις ώστε να βελτιωθεί η εισπραξιμότητα και να αντιμετωπιστεί η εισφοροδιαφυγή.

Οι προτάσεις παρεμβάσεων που υπάρχουν στο τραπέζι περιλαμβάνουν τα εξής:

1. Θέσπιση ενιαίου μοντέλου για τον υπολογισμό των συντάξεων των παλαιών ασφαλισμένων προ του 1993. Αφορά περίπου 1,5 εκατομμύριο ασφαλισμένους που μπήκαν στην αγορά εργασίας πριν από το 1993 και σήμερα ακολουθούν διαφορετικούς τρόπους προσδιορισμού της σύνταξης.

Με δεδομένο ότι το νέο σύστημα υπολογισμού θα έχει μεταβατική περίοδο, πριν από την εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων, εκτιμάται ότι θα «πληγούν»  400.000 άτομα που μπήκαν στην αγορά εργασίας από το 1987 ως το 1992.

2. Καθιέρωση χαμηλότερου ποσοστού αναπλήρωσης για τους νέους ασφαλισμένους. Το μέτρο αφορά περίπου 2 εκατομμύρια άτομα που μπήκαν στην αγορά εργασίας μετά την 1η Ιανουαρίου 1993.

Οι εργαζόμενοι θα έχουν «ατομικούς λογαριασμούς» και με βάση τα έτη ασφάλισης και το ύψος των εισφορών θα υπολογίζεται η σύνταξη. Αυτό πρακτικά θα οδηγήσει σε μικρότερες συντάξεις. Σημειώνεται ότι  το ποσοστό αναπλήρωσης για τους νέους ασφαλισμένους είναι στο 70%, ενώ στην επιτροπή σοφών υπάρχουν εισηγήσεις για περιορισμό του στο 50%-55% του συντάξιμου μισθού.

3. Παρεμβάσεις στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις για να περιορισθούν τα υφιστάμενα ελλείμματα (ως το τέλος του χρόνου το ασφαλιστικό σύστημα θα χρειαστεί επιπλέον ποσό 540 εκατομμυρίων). Προτείνεται η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος με αυτόματες περικοπές ή η αναζήτηση ισοδύναμων μέτρων. Και η περικοπή των υψηλών συντάξεων, με την επιβολή ειδικής εισφοράς, από 6% ως 8% ή 10% ως 12% αν εφαρμοστεί από ένα όριο συντάξεων και άνω.

4. Εξίσωση των εισφορών όλων των μισθωτών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα με αυτές του ΙΚΑ. Αυτό θα οδηγήσει σε μικρότερες εισφορές αλλά και σε χαμηλότερη σύνταξη στο μέλλον. Επίσης, καθιέρωση νέου τρόπου υπολογισμού των εισφορών στον ΟΑΕΕ με τη σύνδεση των εισφορών με το εισόδημα που δηλώνουν οι επαγγελματίες. Αρμόδια για την είσπραξη εισφορών θα είναι η φορολογική διοίκηση ως το τέλος του 2017.

5. Αντικατάσταση του ΕΚΑΣ με ένα νέο επίδομα σταδιακά από το 2016  (οπότε και θα κοπεί το επίδομα στο 20% των δικαιούχων) ως και το 2019. Το νέο επίδομα θα χορηγείται σε όσους πληρούν εισοδηματικά κριτήρια.

Εισφορές - παροχές

Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του Μνημονίου για το Ασφαλιστικό, η κυβέρνηση θα πρέπει να εφαρμόσει  επιπλέον ως το τέλος του έτους τα εξής:

• Στενότερη σύνδεση εισφορών - παροχών. Πλήρη ενοποίηση των συνταξιοδοτικών ταμείων και κατάργηση σε τρία έτη της χρηματοδότησης από κρατικούς πόρους. Η ενοποίηση θα στηριχθεί στη δομή και στην οργάνωση του ΙΚΑ με κεντρικό μητρώο και ενιαίες υπηρεσίες.

• Κατάργηση έμμεσων φόρων υπέρ συντάξεων και αντιστάθμιση είτε με μείωση παροχών είτε με αύξηση εισφορών.

• Αναλογική και σταδιακή εναρμόνιση των παροχών ΟΓΑ με τα υπόλοιπα Ταμεία.  

• Επιπλέον 10% ποινή στην ισχύουσα (6% ανά έτος) για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Δημιουργία κοινού συνόλου κεφαλαίων.

Οι πρώτες περικοπές
Μειώσεις στις χαμηλές συντάξεις και αύξηση 6% στις εισφορέςΜειώσεις στο ποσό της σύνταξης ισόποσες με το ύψος της βασικής - μη ανταποδοτικής σύνταξης (που επιχορηγεί ο κρατικός προϋπολογισμός) θα υποστούν οι συνταξιούχοι που υπέβαλαν αίτηση από την 1η Ιανουαρίου 2015 και εντεύθεν και δεν έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας. Η σύνταξή τους θα είναι ανάλογη των ετών που ασφαλίστηκαν, των εισφορών που πλήρωσαν και των μέσων αποδοχών τους. Η ρύθμιση περιλαμβάνεται στη διευκρινιστική εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας με την οποία υλοποιείται ο νόμος 4336/2015 (τρίτο Μνημόνιο).

Το τμήμα της κρατικά χρηματοδοτούμενης σύνταξης θα επανέρχεται μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας. Η ρύθμιση αυτή θα προκαλέσει σημαντική μείωση σε όσους συνταξιοδοτούνται πριν από το γενικό όριο συνταξιοδότησης (67ο  έτος). Πλήττει κυρίως τις αναπηρικές και τις συντάξεις χηρείας. Επίσης:

Περίθαλψη

Αυξάνονται αναδρομικά από  1.7.2015 οι εισφορές για την υγειονομική περίθαλψη όλων των φορέων κύριας ασφάλισης και διαμορφώνονται σε 6% που παρακρατείται από την κύρια σύνταξη. Επιβάλλεται εισφορά 6% υπέρ υγειονομικής περίθαλψης και στις καταβαλλόμενες επικουρικές συντάξεις.

Περικόπτεται η κατώτερη σύνταξη για όλους τους νέους συνταξιούχους και από 486 ευρώ μηνιαίως διαμορφώνεται σε 390 ευρώ, λόγω του νέου τρόπου υπολογισμού της. Η κατώτατη σύνταξη «παγώνει» στα εφετινά επίπεδα ως το 2021.

Ενταξη στον νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης που καθιέρωσε ο νόμος Λοβέρδου - Κουτρουμάνη (Ν. 3863/2010) όσων η συνταξιοδότηση λόγω γήρατος ή αναπηρίας αρχίζει από την 1η Ιανουαρίου 2015 και μετά, ανεξαρτήτως από το αν το δικαίωμα συνταξιοδότησης είχε θεμελιωθεί νωρίτερα ή όχι. Αυτό σημαίνει ότι τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισής τους ως τις 31.12.2010 υπολογίζεται με τον παλαιό τρόπο. Και το τμήμα που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισής τους από 1.1.2011 ως την ημερομηνία συνταξιοδότησής τους με τον νέο τρόπο (εγγυημένη από το κράτος μόνο η βασική σύνταξη 360 ευρώ και  ανταποδοτική σύνταξη με χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης).

Αύξηση ορίων για 35ετία και μητέρες
Την πεπατημένη των προηγουμένων ακολουθεί και το τρίτο Μνημόνιο
Ανατροπές στα όρια συνταξιοδότησης 400.000 εργαζομένων σε Δημόσιο, ιδιωτικό τομέα, ΔΕΚΟ και τράπεζες που συνταξιοδοτούνται με διατάξεις 35ετίας και θα αποχωρούσαν τα επόμενα πέντε χρόνια επέρχονται με τον νόμο 4336/2015 που ψηφίστηκε τον προηγούμενο Αύγουστο.

Το νέο καθεστώς, πέραν της αύξησης των ορίων στις περιπτώσεις 35ετίας, προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων (όπως των μητέρων ανηλίκων κ.ά.) με την αύξηση των ορίων ηλικίας που ίσχυαν μέχρι πρότινος έτσι ώστε την 1η Ιανουαρίου 2022 κανείς να μην αποχωρεί πριν από το 62ο έτος της ηλικίας του.

Ο στόχος του νέου νόμου είναι η καθιέρωση για όλους τους ασφαλισμένους από το 2022 των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στο 62ο έτος της ηλικίας με 40 έτη ή 12.000 ημέρες ασφάλισης και στο 67ο έτος της ηλικίας με κατ' ελάχιστον 4.500 ημέρες ή 15 έτη ασφάλισης. Για μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος το όριο ηλικίας τίθεται στο 62ο έτος της ηλικίας με 4.500 ημέρες ή 15 χρόνια ασφάλισης.

Μεταβατικό στάδιο

Ως και το 2022 ο νόμος προβλέπει ένα μεταβατικό στάδιο κατά το οποίο τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξάνονται βαθμιαία, είτε πρόκειται για την πλήρη είτε για τη μειωμένη σύνταξη.

Η σταδιακή αύξηση αρχίζει από τη δημοσίευση του νόμου και γίνεται με τον εξής τρόπο:

Πρώτον, στις περιπτώσεις 35ετίας τίθεται ως όριο ηλικίας το 58ο έτος, από το οποίο ξεκινά να προστίθεται ο επιπλέον χρόνος ώσπου να συμπληρωθεί το 62ο έτος της ηλικίας. Αυτό εφόσον η θεμελίωση δικαιώματος προβλέπεται με τη συμπλήρωση τουλάχιστον 35 ετών ασφάλισης.

Δεύτερον, σε κάθε άλλη περίπτωση λαμβάνεται ως όριο ηλικίας το 55ο έτος και προστίθεται ο επιπλέον χρόνος.

Ποιοι θίγονται: Από την αύξηση των ορίων ηλικίας επηρεάζονται οι μητέρες ανηλίκων στο ΙΚΑ που ως την ψήφιση του νόμου είχαν κατοχυρώσει δικαίωμα με 5.500 ένσημα και ανήλικο αλλά δεν είχαν συμπληρώσει το όριο ηλικίας. Θίγονται επίσης οι μητέρες ανηλίκων στα πρώην ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ και τράπεζες) που είχαν συμπληρώσει 25ετία ως 31.12.2010 και μπορούσαν να αποχωρήσουν στα 50 με πλήρη σύνταξη, όπως και οι μητέρες ανηλίκων που είχαν συμπληρώσει 25ετία ως 31.12.2011 και 31.12.2012 και κατοχύρωσαν δικαίωμα για σύνταξη από τα 52 ή τα 55 με πλήρη και τα 50 ή τα 55 με μειωμένη αντίστοιχα. Στις περιπτώσεις αυτές το όριο εξόδου αυξάνεται από 6 μήνες ως 15 χρόνια.

Προσαυξήσεις

Θίγονται επίσης οι ασφαλισμένοι που έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα, δηλαδή έχουν συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης (ως το τέλος του 2012), αλλά αναμένουν να συμπληρώσουν το όριο ηλικίας, όπως μητέρες ανηλίκων, άνδρες σε ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ - τράπεζες) με 25ετία, εργαζόμενοι με 35ετία. Αυτές άλλωστε είναι οι κατηγορίες που δεν είχαν υπαχθεί στον γενικό κανόνα της μειωμένης σύνταξης από τα 62 έτη και της πλήρους σύνταξης με 12.000 ένσημα στα 62 έτη και με 4.500 ένσημα στα 67 έτη.

35ετία χωρίς όριο ηλικίας: Για όσους είχαν δικαίωμα συνταξιοδότησης με 35ετία ανεξαρτήτως ορίου τίθεται ως όριο από τώρα η ηλικία των 58 ετών που θα προσαυξάνεται κατ'  έτος ως τα 62. Το μέτρο θίγει κατηγορίες ασφαλισμένων πριν από το 1983 και το 1993.

Δεν θίγονται: Εξαιρούνται και διατηρούν το υφιστάμενο καθεστώς οι υπαγόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, καθώς και οι μητέρες και οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων.

Οσοι έχουν θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα (ως τη δημοσίευση του νόμου 14.8.2015), δηλαδή όσοι συμπλήρωσαν τις προϋποθέσεις του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας (όπως προβλέπονται σε κάθε περίπτωση), δεν θίγονται και δύνανται να ασκήσουν τα δικαιώματά τους οποτεδήποτε. Επομένως, όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν από τη δημοσίευση του νόμου, ακόμη και αν δεν έχουν ακόμη συνταξιοδοτηθεί, θα συνταξιοδοτηθούν με τις προϋποθέσεις που ίσχυαν πριν από τη δημοσίευση του νόμου.