Διότι δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις…

Γράφει ο Ευάγγελος Γ. Σπύρου*,

Το φθινόπωρο του 1969 ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε αυτό το τραγούδι που τραγουδιότανε και στην τραπεζαρία και αυλή της φυλακής από τους κρατουμένους εκεί. Τότε έγραψε και το «Μην ξεχνάς τον Ωρωπό», που μαζί με άλλα τραγούδια κυκλοφόρησαν το Σεπτέμβριο του 1974, στο Δίσκο «Τα Τραγούδια του Αγώνα»-Μίκης Θεοδωράκης. Τραγουδούσαν μαζί ο Μίκης Θεοδωράκης, η Μαρία Φαραντούρη, η Μαρία Δημητριάδη και ο Λάκης Καραλής. Ο Δίσκος είχε και 3 τραγούδια σε ποίηση Αλέξ. Παναγούλη για τους πρώτους νεκρούς του αγώνα, τις θυσίες τους, τις ήττες και νίκες τους που τη μουσική ο Μίκης την έγραψε το Γενάρη του ’71 στο Λονδίνο. Είχε ακόμη τραγούδια του Νότη Περγιάλη και του Μάνου Ελευθερίου με θεματολογία από αυθαιρεσίες, βία και βασανιστήρια της εποχής της δικτατορίας. Περιείχε και 3 ποιήματα του Αντρέα Κάλβου.
Ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε μεγάλη Μουσική αλλά και ως ποιητής μεγάλα τραγούδια. Είχα όνειρο να ασχοληθώ κάποτε με τον ποιητή Μίκη Θεοδωράκη και ελπίζω να το κάνω. Ποιήματα δικά του είναι τα τραγούδια ΑΠΡΙΛΗΣ, Βάρκα στο γιαλό, Είμαστε δυο, Ένα δειλινό, Κόκκινο τριαντάφυλλο, Μαργαρίτα-Μαργαρώ κλπ.
«Πέρασε» πολλά αυτός ο άνθρωπος για να μην «συμμορφωθεί» προς τας υποδείξεις της κάθε εξουσίας. Με τα τραγούδια του ξεσήκωσε ένα λαό. Τα τραγούδια του είχαν μεγαλύτερη δύναμη από τα τάνκς. Οι «άλλοι» του επιτίθεντο με στρατό, όπλα, βία,  τανκς, εξορίες, φυλακίσεις, δεσμά, βασανιστήρια, ξύλο, στέρηση αγαπημένων προσώπων και αυτός «τραγούδαγε» ρίχνοντας «ριπές» αγώνα και «πέντε» νότες και στόχους ποίησης και τα ανέτρεπε όλα… μέχρι να τον πιάσουν να τον «σαπίσουν» στο ξύλο «διότι δεν συνεμορφώθην»…
Έχουμε ανάγκη από ποίηση και ποιητές σήμερα. Μας λείπουν οι «γνήσιες, αληθινές, φωνές»… Σήμερα είναι εποχή ψευτιάς και «ξεβρωμίζει» ο τόπος ΜΟΝΟ ΜΕ ΦΩΝΕΣ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ…
Θυμάμαι όλα αυτά τα χρόνια το «Πάλης ξεκίνημα, νέοι αγώνες, οδηγοί της ελπίδας οι πρώτοι νεκροί». Ξαναζώ μέσα μου το «Και συ λαέ βασανισμένε μην ξεχνάς τον Ωρωπό», «Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους», «Σαν τον αητό φτερούγαγε στη στράτα του καμαρώνει η γειτονιά στα παραθύρια»
«Ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά να την ξεμοναχιάσει μεσ’ τη νύχτα» «Είμαι καλά, είμαι καλά, πολύ καλά για σας το ίδιο επιθυμώ» «Μέρα μαγιού μου μίσεψες» «Ένα το χελιδόνι» «Είμαστε δυο, είμαστε τρεις…»
Χθες το μεσημέρι πέρασα με το αμάξι μου (αλλάζοντας το συνηθισμένο μου δρομολόγιο) από το Πολυτεχνείο. Ήθελα έτσι τα νοερά να θυμηθώ εκείνες τις μέρες. Σταμάτησα απέναντι από την θρυλική πόρτα και κοίταξα. Τα συνθήματα τα σημερινά άσχετα με το νόημα  της ημέρας δε μ’ άφηναν να δω τις αναμνήσεις μου … Κάποιοι μοιραζαν χαρτιά με διακυρήξεις και απόψεις… Είναι γεγονός πως ένιωθα άβολα με το πολυτελές αμάξι μου εκεί. Ήμουν εδώ ακριβώς απέναντι στην οδό Πολυτεχνείου….Γινότανε χαμός την μοιραία Παρασκευή απόγευμα. Ημουν 25 χρονών. Φωνές, φωτιές, πάθος, ξέσπασμα λαϊκό, ελευθερο, χωρίς καθοδήγηση, αυθόρμητο. Νέοι, γέροι, παιδιά, φοιτητές, εργάτες, υπάλληλοι απ’ όλες τις γειτονιές της Αθήνας διαδήλωναν….
Την Πέμπτη μεσημέρι είχα πάει μπροστά στην πόρτα και δεξιά όπως κοιτάμε έβλεπα στα παράθυρα  κόσμο και τρόφιμα που έδιναν στους «μέσα»… Μαθητές σχολείων και γυμνασίων έφυγαν απ’ τα σχολεία και βγάζοντας απ’ τις τσάντες τα τετράδια έγραφαν συνθήματα και τα μοίραζαν στον κόσμο και τους επιβάτες στα αυτοκίνητα , τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ … Άλλοι έγραφαν στα κίτρινα πλαϊνά «Κάτω ο Παπαδόπουλος», «ελευθερία», «κάτω η χούντα» …. Είχα πάρει μερικά και τα φύλαξα ως σήμερα… Χωροφυλάκοι κυνηγούσαν ομάδες- ομάδες στην οδό Στουρνάρη προς το Μινιόν … Είναι μακαρίτισσα η Χρυσάνθη που είχαμε πάει μαζί την Παρασκευή απόγευμα γύρω στις 8. Από παντού πηγαινοερχότανε ο κόσμος μέσα στις φωνές, τα κυνηγητά, τα καπνογόνα, τις φωτιές… Την Πέμπτη μεσημέρι γύρω στις 3 είχα πάει στο Αιγάλεω, στην οδό Μάρνης κοντά στο γήπεδο που έμενα σ’ ένα ημιυπόγειο …. Άκουγα από ένα τρανζιστοράκι τραγούδια και το «ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ»…. Φοβήθηκα και γύρισα στον κόσμο. Πήγα στο σπίτι της Χρυσάνθης να μείνω. Ξάπλωσε εκεί μου είπε…. Τόσα γίνονται, αν σε πιάσουν είσαι και φοιτητής της Νομικής κανένας δεν θα ξέρει τι έγινες….. Όποιος είναι νέος τον συλλαμβάνουν δεν έχουν διακρίσεις…. Όλο το βράδυ ακουγότανε σειρήνες και πυροβολισμοί…. Το σπίτι ήταν κάτω απ’ τον σταθμό Λαρίσης , στον Κολωνό με μια κοινή αυλίτσα και δύο πόρτες μέσα απ’ την σιδερένια εξώπορτα η μια της Χρυσάνθης, η άλλη του σπιτονοικοκύρη, συν/χου χωροφύλακα, Μαστοράκη ονόματι…. Οι συμπτώσεις καμιά φορά είναι απίθανες…
Ο Γιος του «πιάστηκε» στο Πολυτεχνείο και έκατσε μήνες στις φυλακές στο Μπογιάτι … «Άνθρωποι της ασφάλειας ήρθαν Σάββατο πρωί και έκαναν «έρευνα» για τον γιό του Μαστοράκη . Μπήκαν απ’ την πόρτα στην αυλίτσα βρήκαν μπροστά την Χρυσάνθη. «Που κρύβεται ο φοιτητής;» της είπαν. Εγώ είχα πάει από περιέργεια να δω τι έγινε στο Πολυτεχνείο. Ξαναπλησίασα από το στενάκι οδός Πολυτεχνείου και είδα την μαύρη αναποδογυρισμένη Μερσεντές, αποκαΐδια , χαρτιά πέτρες και πυροσβέστες να ρίχνουν νερά με πίεση … Περπάτησα προς Ομόνοια βλέποντας αστυνομικά οχήματα να «σκούζουν» με τις σειρήνες και κάπου –κάπου να πυροβολούν στον αέρα …. Έστριψα προς την οδό Γ’ Σεπτεμβρίου και Μάρνης για να αποφύγω την Αγίου Κωνσταντίνου. Παρασκευή βράδυ μεσ’ το κυνηγητό είχα πάρει την κατηφόρα από εκεί για τον σταθμό Λαρίσης , αγνοώντας ότι εκεί ήταν τα κτήρια της Αστυνομίας και της Τροχαίας όπου «στοίβαζαν»  κόσμο που έπιαναν κάτω στα υπόγεια γκαράζ….  Μεσημέρι Σαββάτου έφτασα στην Χρυσάνθη. Ευτυχώς έλλειπες μου είπε… κοίταξε μου ανακάτεψαν το σπίτι , τα κρεβάτια , τις ντουλάπες αστυνομικοί. Ευτυχώς Παναγία μου που δεν ήσουν εδώ… Έψαχναν το γιό του Μαστοράκη και από λάθος ήρθαν στη δικά μου πόρτα … Τους κοίταξα και … όταν είπα ποιον ψάχνετε , τότε πήγαν στον καημένο Μαστοράκη… Για την ιστορία «είδα» την τραγωδία αυτού του σπιτιού.  Ο πατέρας είχε «ξεγράψει» ότι ζει το παιδί του. Πήγαμε μαζί εκεί στην Νομική δίπλα που ήταν το νεκροτομείο…. Μπήκε μέσα κι έψαχνε μήπως είναι σκοτωμένο το παιδί … Τραγωδία … «Τους ξέρω, αστυνομικός ήμουνα… Δεν έχουν έλεος κάποιοι….», μου είπε.
Κι εγώ μια μέρα στις ηλεκτρικές σκάλες της Ομόνοιας μπροστά στον «Μπακάκο» είχα «πιαστεί» από αστυνομικούς . Ανέβαινα τις σκάλες να πάω στην αφετηρία για το ΑΙΓΑΛΕΩ , Νο 66 Νέον Αιγάλεω εκεί Πειραιώς και Μενάνδρου… Βλέπω μπροστά μου ένα πράσινο REO με σκαλίτσα που ανέβαζαν όποιον ήθελαν κυρίως νέους …. Είχα μια τσάντα μικρή πλαστική πράσινη κακιάς ποιότητας που είχα μέσα χαρτιά διαφημιστικά INTERAMERICAN που δούλευα ως ασφαλιστής, αιτήσεις μπλοκ .. «Είσαι φοιτητής;» «Τι δουλειά κάνεις;» μου είπε ο επικεφαλής… Στην ασφάλεια δουλεύω είπα. «Στην ασφάλεια INTERAMERICAN»…«Καλά φύγε»! Ποιός ξέρει τι τον επηρέασε. Το Αμέρικα ή η ασφάλεια, πάντως με άφησε…
Κάποιο πρωί πήραν την μάνα Μαστοράκη παραμονές Χριστουγέννων. «Έλα να δεις το παιδί σου» της είπαν. Πήγαινε κάθε μέρα φαγητό ζεστό η καημενούλα. Όταν  αποφυλακίσθηκε το παιδί  είπε πως δεν έφθασε ποτέ φαγητό στον ίδιο…
«Διότι δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις» είναι το συγκλονιστικό μήνυμα που με κάνει να σκύψω ευλαβικά σήμερα και να τιμήσω αυτούς που δεν «συνεμορφώθηκαν» σε καμιά υπόδειξη εξουσίας. Ήμουν πολύ συγκινημένος  χθες μεσημέρι εκεί που έστεκα  βουβός κοιτάζοντας το τεράστιο πανό που σκέπαζε μέσα στο κτίριο με το σύνθημα «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» Μου ‘ρθε  να βάλω τα κλάματα για όλα τα παιδιά του κόσμου που «ψάχνονται» ακόμα. Ήθελα να φωνάξω οργισμένος που πολλών ανθρώπων εκείνης της εποχής και εμένα μου στέρησαν την ελπίδα να δω μια Ελλάδα καλύτερη. Ίσως να ήταν η πίκρα μου μεγαλύτερη επειδή το πρωί από το ΔΙΚΑΤΣΑ πήραν την κόρη μου να της πουν μετά από 10 μήνες γραφειοκρατίας ότι δεν αναγνωρίζουν το πτυχίο Αρχιτεκτονικής που πήρε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στην Αγγλία. Θα πρέπει να χάσει και άλλο χρόνο δίνοντας 4 μαθήματα για να αναγνωρίσουν το πτυχίο που πήρε…Όχι μόνο βοηθάνε να έρθουν τα παιδιά, αλλά και τα περιφρονούν. «Θα φύγω μπαμπά από την Ελλάδα και αυτό το κωλοκράτος. Δεν αντέχω άλλο…» μου είπε  δακρυσμένη. «Μήπως πρέπει  να μείνεις να παλέψεις;», της είπα. Είχε θολώσει το μυαλό μου εκεί απέναντι από την πόρτα του Πολυτεχνείου στις 3 το μεσημέρι, στις 16-11-2011 όπως και στις 16.11.1973. «Άντε στο διάολο το σύστημά σας το πολιτικό Διαμαντοπούλου και Πετσάλνικε και Λαλιώτη και Ανδρουλάκη και Δαμανάκη και Παπανδρέου και Σημίτη και Σαμαρά, που καταντήσατε την Ελλάδα «ζωοπανήγυρη»…. Είπα.
Μ’ έβγαλε απ’ τις σκέψεις μου ένα παλικαράκι που στεκότανε και με κοιτάζε εκεί στο τιμόνι του αυτοκινήτου μου…(πολυτελούς αλήθεια). «Έλα και αύριο» μού ’πε  με ταξικό μίσος. «Θα στο κάνουμε καινούριο»!
Δεν ξέρω αν αυτό είναι σήμερα το μήνυμα του Πολυτεχνείου. Το 1973, σίγουρα,ήταν άλλο από αυτό που πέρασαν σε όσους «συνεμορφώθηκαν» με τας υποδείξεις των κομματικών φανατισμών.
Ευτυχώς υπάρχουν και αυτοί που δεν «συνεμορφώθησαν» και ξέρω- πού είναι το «ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ». Σ’ ευχαριστούμε Μίκη Θεοδωράκη, που κρατάς την αξιοπρέπεια μας.

*Αφιερωμένο στους ανωνύμους της εξέγερσης του Πολυτεχνείου

Διότι δεν συνεμορφώθην
Διότι δεν συνεμορφώθην
προς τας υποδείξεις.
Πέρα από το γαλάζιο κύμα,
το γαλάζιο ουρανό
μια μανούλα περιμένει
χρόνια τώρα να τη δω.

Διότι δεν συνεμορφώθην
προς τας υποδείξεις.

Χρόνος μπαίνει, χρόνος βγαίνει,
μες στο σύρμα περπατώ
θα περάσουν μαύρες μέρες
δίχως να σε ξαναδώ.

Διότι δεν συνεμορφώθην
προς τας υποδείξεις.

Αλικαρνασσός, Παρθένι,
Ωρωπός, Κορυδαλλός
ο λεβέντης περιμένει
της ελευθεριάς το φως.

Διότι δεν συνεμορφώθην
προς τας υποδείξεις!

"νέο Άστρο"