του Ευσταθίου Παναγιώτη
Χειρουργού Ορθοπαιδικού Διδάκτορος Πανεπιστημίου Αθηνών
π. Διοικητού Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας
του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
π. Προέδρου Οργανισμού Αντιμετώπισης Καθημερινών Προβλημάτων
του Δήμου Αθηναίων.
Είναι αναμφίβολο ότι σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες η οικονομική κρίση στη λειτουργία ενός κράτους με όλες τις μορφές των πολιτευμάτων επηρεάζει την υγεία των πολιτών. Τα Εθνικά Συστήματα Υγείας, όπως αυτά διαμορφώθηκαν μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έχουν στοχεύσει στην παροχή υπηρεσιών με το χαρακτήρα του «κοινωνικού αγαθού». Η σύγχρονη ύπαρξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στον τομέα υγείας δεν αποκλείει την επιτυχία των ΕΣΥ και την συνύπαρξή τους με την ανάπτυξη ιδιωτικών παροχών υγείας.
Οι δείκτες νοσηρότητας και θνητότητας είναι βασικά στοιχεία παρακολούθησης της ορθής λειτουργίας των Υπηρεσιών Υγείας. Από το πρόσφατα ιστορικά δεδομένα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και της πτώχευσης της Αργεντινής υπολογίζεται ότι η ενδογενής διάλυση (implosion) του Εθνικού Συστήματος Υγείας ως επακόλουθο της οικονομικής κρίσης είχε ως συνέπεια τη ραγδαία αύξηση κατά 20% της συνολικής θνητότητας του πληθυσμού και τη μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης των λαϊκών στρωμάτων9. Θα λέγαμε ότι το νούμερο αυτό σημαίνει χιλιάδες θανάτους που αγγίζουν το επίπεδο των εμπόλεμων περιόδων. Σε πρόσφατες μελέτες που έγιναν στην Αργεντινή, η θνητότητα κατά τη διάρκεια της νοσηλείας στους ασθενείς ήταν 3,5 υψηλότερη στους ανέργους σε σχέση με τους εργαζόμενους ασθενείς1. Η ανεργία φαίνετε ότι σχετίζεται με την αύξηση της θνητότητας οποιασδήποτε αιτιολογίας. Ο κίνδυνος θανάτου είναι 63% υψηλότερος στους ανέργους σε σύγκριση με τους εργαζόμενους2 . Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι αυτός ο κίνδυνος είναι σημαντικά μεγαλύτερος στους ανθρώπους που βρίσκονται στην αρχή ή στη μέση της καριέρας τους σε σύγκριση με τους ανέργους που βρίσκονται στο τέλος της καριέρας τους3. Ωστόσο και οι ψυχολογικές επιπτώσεις σε περιόδους κρίσης, στον πληθυσμό μιας κοινωνίας είναι εμφανείς.
Η περίοδος αυτή στην Ελλάδα με τα συνεχή μνημόνια, τις περικοπές των συντάξεων, τις περικοπές των δαπανών στα νοσοκομεία διαμόρφωσε επικίνδυνες συνθήκες για την υγεία και τη ζωή των Ελλήνων. Το κύριο βάρος έχει πέσει στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Σε επίσημη ανακοίνωση του Υπουργείου Υγείας, μετά την εφαρμογή των μνημονίων, αναφέρεται ότι ελαττώθηκε κατά 15% η χρήση των ιδιωτικών παροχών Υγείας και αυξήθηκε κατά 20-30% η χρήση των Δημοσίων παροχών Υγείας (μέσος όρος σε Εθνικό Επίπεδο)4.
Ένα επιπλέον στοιχείο που έχει επιβαρύνει τη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας είναι η άναρχη και απροετοίμαστη εφαρμογή της ενοποίησης των ασφαλιστικών φορέων. Η πρόσφατη λειτουργία του Εθνικού Οργανισμού Παροχών Υπηρεσιών Υγείας -ΕΟΠΥΥ (1-1-2012), χωρίς την ανάπτυξη ειδικών μελετών για τη λειτουργία του, παρουσίασε εμπλοκή με αποτέλεσμα τη διακοπή λειτουργίας του στις 20 Ιανουαρίου 2012. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να τονίσω την υπερτιμολόγηση των Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλίων (ΚΕΝ) (ατυχής απόπειρα μετάφρασης των DRGs Αυστραλίας ), η οποία σε διάστημα 10 ημερών με απόφαση του Υπουργού Υγείας (ΓΥ5α/12-ΦΕΚ35Β/20-1-2012) τροποποιήθηκαν με οριζόντια μείωση 10%. Ας σημειωθεί ότι από 1-3-2012 θα πάμε στα περίφημα ΚΕΝ2 με οριζόντια μείωση 30%. Πρακτικά, τα ΚΕΝ τελείωσαν πριν ξεκινήσουν. Και να σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα και η Αλβανία είναι οι μοναδικές χώρες στο χάρτη της Ευρώπης που δεν έχουν ΚΕΝ5.
Τα προβλήματα στην υγεία θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αποτέλεσμα της μη ολοκλήρωσης του ΕΣΥ μετά από 31 χρόνια ζωής. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν ενηλικιώθηκε ποτέ. Κάθε κυβέρνηση μετά το 1982 αντί αυστηρά και με στρατηγικούς στόχους να αναπτύξει το σύστημα στην πολιτείας μας, προσπάθησε να κερδοσκοπήσει πάνω σ’ αυτό και τη λειτουργία του. Χωρίς να σημαίνει ότι ευθύνη δε φέρουν και ο ιατρικός κόσμος στην λειτουργία του Συστήματος Υγείας. Θα τολμήσω να πω από το βήμα αυτό ότι τα περιστατικά διαφθοράς στο χώρο του ΕΣΥ ήταν περισσότερα από αυτά που πολλές φορές αρεσκόμασταν να λέμε. Εδώ θα αναφερθώ σε μια παράμετρο της υπερκατανάλωσης φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων και της μεγέθυνσης των ελλειμμάτων στα νοσοκομεία. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των τριών πρώτων χωρών που παρουσιάζουν ενδονοσοκομειακά στελέχη μικροβίων που είναι ανθεκτικά στα τελευταίας γενιάς πανάκριβα αντιβιοτικά φάρμακα6-7-8. Συνέπεια της κατάστασης αυτής είναι η αύξηση των δαπανών αλλά και αντίστοιχα η απογείωση των κερδών, των φαρμακοβιομηχανιών με πολλές φορές όχι ηθική σχέση με τους γιατρούς. Θα ήταν επίσης σκόπιμο να αναφερθούμε ότι παρόμοιες διαδικασίες συνέβησαν και συμβαίνουν για βιολογικά υλικά, ενδαρτηριακούς βηματοδότες, προθέσεις για ολικές αρθροπλαστικές, αντιδραστήρια αιματολογικών και βιοχημικών εργαστηρίων κ.ά., των οποίων η αλόγιστη υπερκατανάλωση εκτίναξε τις δαπάνες υγείας στα ύψη9.
Για όλα αυτά, η δημιουργία της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας (ΕΠΥ) , του Παρατηρητηρίου Τιμών και των στοχευόμενων διαγωνισμών προσπάθησε σε πρώτη φάση να περιορίσει τις δαπάνες και να εξορθολογήσει αυτές.
Η μείωση όμως των δαπανών υγείας, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί από τις απαιτήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των εταίρων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΤΡΟΙΚΑ) με τις ελάχιστες εκτιμήσεις προβλέπει , απώλεια εργασίας 26000 ατόμων από το Δημόσιο Τομέα Υγείας (μεταξύ αυτών και 9100 ιατροί)10.
Τελικά τα τελευταία 2 χρόνια η κατάσταση της Υγείας στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί και ειδικά στις ευπαθείς ομάδες. Οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 19% το 2009 σε σχέση με το 2007 και ανεπίσημα στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή δείχνουν αύξηση 25% το 2010 σε σχέση με το 200911. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Υπουργός Υγείας ανέφερε αύξηση 40% το πρώτο μισό του 2011 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 201012. Η Εθνική γραμμή πρόληψης των αυτοκτονιών ανέφερε ότι το 25% των ανθρώπων που τηλεφώνησαν αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες το 201013, ενώ έρευνες στα ΜΜΕ υποδεικνύουν ότι η αδυναμία αποπληρωμής προσωπικών δανείων μπορεί να αποτελεί βασική αιτία της αύξησης των αυτοκτονιών14.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τέλος του 2010 είχαμε σημαντική αύξηση των κρουσμάτων του HIV. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι τα κρούσματα θα αυξηθούν κατά 52% το 2011 συγκριτικά με το 2010 (922 νέες περιπτώσεις έναντι 605), ενώ η μισή από την παρατηρούμενη αύξηση οφείλεται στη μόλυνση από την ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών15. Τα στοιχεία για τους πρώτους επτά μήνες του 2011 δείχνουν δεκαπλασιασμό των νέων κρουσμάτων σε χρήστες ναρκωτικών σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 201016. Ο επιπολασμός της χρήσης ηρωίνης αυξήθηκε κατά 20% το 2009, από 20.200 σε 24.100 σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά. Οι περικοπές δε των δαπανών του 2009 και 2010 είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των προγραμμάτων βοηθείας στο δρόμο κατά το 1/317. Μια έρευνα μεταξύ 275 χρηστών στην Αθήνα, τον Οκτώβριο του 2010, εντόπισε ότι το 85% δεν συμμετείχε σε πρόγραμμα επανένταξης18.
Είναι σημαντικό ότι τη δυσλειτουργία του Συστήματος Υγείας, από τις οικονομικές επιπτώσεις που έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια μπορούμε να την παρατηρήσουμε και από τις αναφορές των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) που αφορούν την προσέλευση σε αυτές Ελλήνων πολιτών. Μέχρι πρόσφατα, οι ΜΚΟ χρησιμοποιούνταν κυρίως από μετανάστες και οι Έλληνες που απευθύνονταν στις μονάδες αυτές ήταν, 3-4% (πριν από την κρίση) τώρα έχουν αυξηθεί σε περίπου 30%19.
Για όλα τα ανωτέρω, στη δύσκολη αυτή περίοδο για την Ελλάδα μας, μια και μόνο λέξη μπορεί να περιλάβει το πλάνο το οποίο θα κινηθούμε εθνικά, ιστορικά και πολιτισμικά: ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ.
Αλληλεγγύη προς το συνάνθρωπό μας, προς τον συμπολίτη μας, προς τον συντοπίτη μας, προς τον συνάδελφο μας. Εμείς, οι γιατροί και όλο το προσωπικό του τομέα Υγείας πρέπει να ξεπεράσει τις πραγματικά εξαιρετικά δύσκολες καθημερινές συνθήκες και όλοι μαζί να δώσουμε στην Ελλάδα αυτό που της αξίζει. Το έχουμε κάνει πολλές φορές.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Sposato LA, et al; on behalf of the Argentinean Neurological Society and ReNACer Investigators. Unemployment: A Social Risk Factor Associated with Early Ischemic Stroke Mortality? Results from the Argentinean National Stroke Registry (ReNACer). J Stroke Cerebrovasc Dis. 2011 [Epub ahead of print]
2. Walid MS, Robinson EC, Robinson JS Jr. Higher comorbidity rates in unemployed patients may significantly impact the cost of spine surgery. J Clin Neurosci. 2011;18:640--‐4.
3. Roelfs DJ, Shor E, Davidson KW, Schwartz JE. Losing life and livelihood: a systematic review and meta analysis of unemployment and allcause mortality. Soc Sci Med. 2011;72:840--‐54.
4. Kyriopoulos I (2010) National School
5. Ελεύθερος Τύπος, άρθρο «Το αλαλούμ συνεχίζεται», Ιανουάριος 2012.
6. Adriaenssens N ,et al.; ESAC Project Group. European Surveillance of Antimicrobial Consumption (ESAC): outpatient antibiotic use in Europe (1997--‐2009). J Antimicrob Chemother. 2011 Dec;66 Suppl 6:vi3--‐12. 11
7. Felmingham D, Canton
8. http://www.mlo--‐online.com/features/201105/cover--‐story/the--‐anarchy--‐of--‐antibiotic--‐resistance--‐the--‐ mechanisms--‐of--‐bacterial--‐resistance.aspx
9. Γεροτζιάφας Γρηγόρης «Κρίση και Υγεία: Φαρμακευτική περίθαλψη μετά την έξοδο από το ευρώ», Ιανουάριος 2012.
10. Triantafyllou Κ, Angeletopoulou C IMF and European co-workers attack public health in Greece
11. Lancet. 2011;378:1459.
12. Ε. Αυγενάκης, «Ερώτηση: Δραματική αύξηση του αριθμού αυτοκτονιών λόγω οικονομικής κρίσης και φημολογία για τη λειτουργία των κυκλωμάτων τοκογλύφων και εκβιαστών», αρ. 16171, Βουλή των Ελήνων, 2011.
13. Α. Λοβέρδος, Απάντηση [στην ερώτηση που αναφέρεται στη σημ. 9], αρ. 56885, 2011.
14. Δ. Κατσαδώρος, Ε. Μπεκιάρη, Κ. Καρύδη κ.ά., «Γραμμή Βοήθειας για την αποτροπή των αυτοκτονιών 1018: χαρακτηριστικά των καλούντων, Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2010», 21ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, Αθήνα, 5-7 Μαΐου 2011.
15. Π. Τσίμας, έρευνα για το ΜEGA, 2011.
16. D. Paraskevis, A. Hatzakis, «An ongoing HIV outbreak among intravenous drug users in Greece
17. D. Paraskevis, G. Nikolopoulos, C. Tsiara κ.ά., «HIV-1 outbreak among injecting drug users in Greece
18. ΕΚΤΕΠΝ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά), «Ετήσια έκθεση 2010. Η κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών και των οινοπνευματωδών στην Ελλάδα».
19. David Stuckler et al., «Οιωνοί μιας ελληνικής τραγωδίας», The Lancet (τόμος 378, 22/10/2011)
20. Ντ. Καρατζιού, «Η κοινωνία σε ανθρωπιστική κρίση», Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 24.7.2011.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου